ABD Büyükelçisi Jeffrey Flake, yeni elçilik binasında Habertürk’ten Sena Alkan’ın sorularını yanıtladı. Flake, Türkiye-ABD ortasında ikili münasebetler, ticaret, vize meseleleri ve F-16 tartışmalarına yönelik soruları yanıtladı.
Dünya bir ekonomik çalkantıdan geçiyor. Bir yanda artan enflasyon bir yanda resesyon riski. Türkiye-ABD 100 milyar dolar ticaret amacındaydı, bu amacın neresindeyiz?
Yıllardır ABD ile Türkiye’nin ticaretinin artırılmasını konuşuyoruz. Öncelikle şunu söylemem gerekir ki siz ABD’den Türkiye’ye artan LNG ticaretinden bahsettiniz. Bu harika bir gelişme. Türkiye’deki sıvılaştırılmış doğalgazın yüzde 20’si ABD LNG’si. Türkiye’nin güç aktarma merkezi olmasını destekliyoruz. Rusya’nın yaptıklarından sonra yakın vakitte sağlam bir tedarikçi olarak görülmesi güç.
Umuyorum ki Türkiye ile ABD ortasındaki alakalar güç alanında da gelişecek.
Peki öteki alanlarda gördüğünüz potansiyeller var mı?
Kesinlikle. Yalnızca güç değil teknoloji dalında de büyük potansiyel var. Türkiye’yi imalatta da inanılmaz derecede güzel. Pandemi sürecinde bile Türkiye’den ithalat yüzde 40 arttı. Genç yetenekli bir istihdam havuzu var. Birçok alanda Türkiye ile işbirliği var. Daha da sürmesini istiyoruz.
Yani işbirliğinde limit uzay diyorsunuz.
Aynen o denli ta uzaya kadar.
Türkiye aliminyum ve çelikte uygulanan gümrük vergilerinin kaldırılması davetinde bulundu, bu mevzuda bir ilerleme görecek miyiz?
Diğer ülkeler için bu mevzuda ilerleme gördük. ABD için güçlü bir siyasi ortam var. Tüm ortaklarımızla daha özgür, adil bir ticaret yürütmek istiyoruz. Ancak şu kademede kimi zorlayıcı iç siyasi telaşlar var.
Türkiye Rusya’ya uygulanan yaptırımların bir kesimi değil ve uzun müddettir ortaklar. ABD kuruluşlarına birtakım mektuplar gönderildi, ikinci yaptırımın uygulanması ihtimali var mı? Türk şirketlerinin Rus şirketleriyle ticaret yapmamasını mı istiyorsunuz? Öyleyse bu gerçekçi mi?
Biz tüm Batı dünyası hakikaten yaptırımları ve öbür araçları Rusya’nın Ukrayna’daki nedensiz ve dehşetli savaşı engellenmesi için uğraşıyoruz. Pek çok müttefikin bu yaptırımlara katılmasına da mutluyuz. Türkiye’nin uzun tarihi bağları, ekonomik bağları düşünürsek bizimle tıpkı yaptırımları uygulamayacağını anlıyoruz. Onları yaptırım rejimindeki değişikliklerle ilgili de bilgilendiriyoruz ki Türk şirketleri ikincil yatırımlara maruz kalmasın. Hedefimiz Rusya’nın Ukrayna’da savaşma kabiliyetinin peşinde olmak. Bu noktada tüm ortaklarımızdan gelecek işbirliğini memnuniyetle karşılarız.
Rusya tahıl muahedesine geri dönme kararı aldı. Biliyorsunuz Rusya’nın da kimi talepleri var. Değerlendirmeniz nedir?
Öncelikle şunu söylemeliyim, Türkiye’ye teşekkür ederiz. Yalnızca savaşı bitirme tarafındaki kararlılığı için değil global besin güvenliği için takviyesi için de. Sahiden hiçbir ülke Türkiye’nin oynadığı rolü oynayamazdı. Şundan da bahsetmek lazım, global besin fiyatları karardan sonra yüzde 5 düştü. Türkiye’nin bu rolünü takdir ediyoruz. Bu kolaylaştırıcı rolün besin güvenliğinde de devam etmesini umuyoruz.
Geçtiğimiz haftalarda ABD’nin Ege’deki Türk-Yunan gerginliğine ait açıklama yaptınız. ABD’nin konumunda bir değişiklik yok. Fakat Türkiye’de genel kanı şu, ABD’nin istikrarlı duruşu bozuldu.
Tekrar söylemek istiyorum, Türkiye ile güvenlik işbirliğimiz değişmedi. Türkiye’nin ABD ile savunma işbirliği on yıllarca öteye dayanıyor. Bu işbirliği kapsamlı bir işbirliği. Yunanistan’la da savunma işbirliğimzi var lakin bu Türkiye ile olan savunma işbirliğimizi etkilediği manasına gelmiyor. ABD’nin bir NATO ortağını başkasına tercih etmesi, ya da birini başkasını çevrelemek için kullanmasına ait görüşler absürt. Yunanistan’la işbirliğimiz NATO’nun doğu kanadını güçlendirmek için kıymetli.
Türkiye ile savunma alanındaki işbirliğinden kelam ettiniz, Türkiye’nin F-16 talebi var. F-35 programına da dahil edilmedi. Bu bahiste ne vakit ilerleme görebiliriz.?
Türkiye’nin daha fazla F-16 alımıyla ilgilenmesini memnuniyetle karşılıyoruz. Bu büyük bir potansiyel muahede. Üzerinde çalışılması gereken çok teknik boyut var. Şu an bu süreçteyiz. Bu derece mutabakatların Kongre’den geçişi güçlü olabiliyor.
Biden’ın bu hususta dayanağı var değil mi?
Evet, halihazırda takviyesi var. İdare bu teklifi memnuniyetle karşıladıklarını ve teklifin Türkiye ile savunma işbirliğimiz için değerli olduğunu belirtti. Müşterek çalışabilmek son derece kıymetli.
ABD ve Türkiye ortasındaki en sorunlu mevzulardan biri de YPG konusu ve ABD’nin YPG ‘ye olan dayanağı. Bunu en vakit ABD’li yetkililere sorsam bunun taktiksel ve süreksiz olduğu söylendi. Bu dayanak ne vakit son bulacak?
Hedefimiz DEAŞ’ı yenmek. Şunu söylememe müsaade verin. ABD, PKK’yı terör örgütleri listesine almıştır. Bunu 1997’de yaptık. Suriye’nin kuzeydoğusunda maksadımız DEAŞ’ı mağlubiyete uğratmak. Türkiye’nin güvenlik telaşlarını anlayışla Karşılıyoruz.
ABD’ye seyahat etmeye çalışan Türk vatandaşlarıyla ilgili son aylarda çok fazla gecikme ve zorluk oldu, bu süreci kolaylaştırmak için bir adım atıyor musunuz?
Yakaladınız. Bu da sahiden düzgün bir haber. Pandemiyle bir arada yalnızca Türkiye’de değil tüm dünyada bir yavaşlama oldu. Artık yalnızca İstanbul’dan değil Ankara’dan da süreci yürütebiliyoruz.
Kapalıçarşı’nın çatısında bir fotoğrafını Türkiye’de manşet oldu. Ben bile arayıp bu fotoşop mu yoksa o çatıda koşan sahiden ABD Büyükelçisi mi diye sordum. Siz de bir James Bond fanatiği misiniz?
Ben de dünyadaki birçok üzere SkyFall’ı izledim. Ben de Türkiye’ye gidince çatıda koşacağım dedim. Ekip elbisem ve güneş gözlüğüm üzerindeydi. Zira sonrasında toplantı vardı.
Türk yetkililerden siyasilerden geri dönüş aldınız mı?
Geçen hafta kabineden bir bakanla görüşmem vardı. Kapalı Çarşı’da koştuğum fotoğrafı çerçeveletip bana ikram etti.