Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Özbekistan’daki tepe sonunda; ortalarında Ülke TV İstihbarat şefi ve program sunucusu Mustafa Yıldız’ın da olduğu gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Türk Devletler Teşkilatı’nın değerine vurgu yapan Erdoğan, bu ülkelerin FETÖ’yle çaba formuna değindi. Tahıl koridorunun Afrika ülkeleri için değerine işare eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, Putin’in G20 Tepesi’ne katılmayacak olmasına ve Ukrayna’daki savaşa dair değerlendirmelerde bulundu.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin devlet olarak tanınması için sıkı çalıştıklarını kaydeden Erdoğan, Yunanistan’daki terör kamplarına, ABD’deki orta seçimlere ve F-16/F-35 sevkiyatlarına dair de son bilgileri paylaştı.
TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI’NIN ÖNEMİ
SORU: Bugün Türk dünyası için çok heyecan verici bir gün. Türk Devletleri Teşkilatı Doruğu Semerkant’ta toplandı. Uzun mühlet Sovyet esareti altında kalmış Türk devletlerinin, Türk halklarının bağımsızlık sonrası ayağa kalkmaya çalıştığı bir devir oldu. Yüzyıllar sonra Türk halklarını, devletlerini tıpkı çatı altında toplamada, üstelik bunu kurumsal bir yapıda gerçekleştirmede siz öncü bir rol oynadınız. Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan’a Türkiye’nin verdiği dayanak burada Türk dünyasına çok büyük cüret ve özgüven verdi. Türk Devletleri Teşkilatı üzere ileride çok gelecek vadeden bir ulus ötesi yapılanmanın kuruluşunda rol oynamış, öncülük yapmış bir insan olarak hisleriniz neler? Türk Devletleri Teşkilatının geleceğini nasıl görüyorsunuz?
CEVAP: Ben bu manalı soru için bilhassa çok teşekkür ediyorum. Türk devletleri arasındaki iş birliği, gücünü tarihi kardeşlik bağlarından, ortak kültür, dayanışma, lisan ve geleneklerinden alıyor. Türk dünyası ne yazık ki bugüne kadar çok darbeler yedi ve bu yediği darbeler sebebiyle de istek edilen gayelere ulaşamadı. Kendi ortalarında da ne yazık ki belirli bir güç devşiremedi, oluşamadı. Geçtiğimiz periyot başkanlığını devraldığımız İstanbul Doruğu, Türk devletleri için aslında bir dönüm niteliği taşıyordu. Biz bu dorukla Türk Kurulunu, Türk Devletleri Teşkilatı ismiyle milletlerarası bir teşkilata dönüştürdük. O tepeyi gerçekleştirdiğimiz Demokrasi ve Özgürlükler Adası bu noktada önemli bir sıçrama merkezi oldu. Mesken sahipliğini yaptığımız İstanbul Zirvesi’nde ayrıyeten iş birliğimizin milletlerarası amaçlarını ortaya koyan 2040 vizyonunu da kabul ettik. Bütün bu süreci Türk devletleri ortasındaki karşılıklı sevgiye, hürmete dayalı olarak yürüttük. Sağ olsunlar kardeşlerimiz de bu süreç içerisinde belirlediğimiz istikametten sapmadılar ve yere sağlam bastılar. İşte bugün de atılan adımların sonucu olarak şahsıma Türk Dünyası Ali Nişanı’nı takdim ettiler. Türk Devletleri Teşkilatı kendisini başarılı bir iş birliği platformu olarak ispatlamış bulunuyor; bölgesinde ve dünyada yükü artıyor. Burada ayrıyeten Yüksek Seviyeli İmam Buhari Nişanı’yla taltif olmak bizim için çok çok farklı, çok çok manalıydı. Bilhassa de Şevket Mirziyoyev’in bu hususta hassasiyeti, Buhara’yı bu hususta bir merkez haline getirme çabaları var. Tahminen de önümüzdeki yılın birinci çeyreğinde Özbekistan-Türkiye ortak üniversitesini kurmak suretiyle İmam Buhari Fakültesi yahut enstitüsü üzere bir adımı da inşallah burada birlikte atacağız. Birkaç gün evvel buraya arkadaşlarımız geldiler, birlikte Buhara’da, Taşkent’te çalışmalar yaptılar ve bu çalışmaların sonucunu de çok kısa vakitte görmek istiyoruz. Bununla birlikte bu birinci çeyrekte de imzaları atarak Türkiye-Özbekistan Üniversitesi’ni inşallah Taşkent’te kurmuş olacağız.
TÜRK DEVLETLERİNDEKİ FETÖ YAPILANMASIYLA MÜCADELE
SORU: Türk dünyasına verdiğiniz emekler göz önünde. Nitekim bu noktaya gelinmesinde müstesna rolünüz var. Bunun için size bu coğrafyada doğmuş bir insan olarak minnettarım. Fakat biliyorsunuz bu coğrafyanın en değerli belalarından birisi de FETÖ yapılanmasıdır. 15 Temmuz’dan sonra sizin uyarılarınıza coğrafyadan önemli manada cevap geldi ve kimi temizlemeler de gerçekleşiyor. Lakin bu coğrafyanın kendi içinde istikrarlar var ve hala bu yapıyı Amerika ile ortalarındaki yumuşak güç olarak görenler de var. Bilhassa Orta Asya’daki birtakım ülkelerde hala varlıklarını sürdürdüklerine dair izlenimler var. Türk Devletleri Teşkilatının geleceğinde bu yapının büsbütün silinmemesi takdirde sıkıntılar çıkacağı açıktır. Bu yapı burada büsbütün nasıl biter? Umudunuz var mı? Türkiye olarak bu başkanları ikna edebildik mi?
CEVAP: Tabii biz bu önderlerle her bir ortaya gelişte terörle çaba konusunu; PKK/PYD/YPG, FETÖ, DEAŞ, bütün bunları kendilerine hatırlatıyoruz. FETÖ konusunda kendileri “bizde var” demiyorlar. Daima söyledikleri şey şu; “Biz bunları temizledik, temizliyoruz”diyorlar. Bugün de birebir şeyi gerek Kırgızistan gerek Özbekistan gerek Kazakistan’la tekrar konuştuk. Dedik ki “Bu bahisteki uğraşınız hangi safhada? FETÖ ile uğraşta belirli bir uzaklık kaydedebildiniz mi? Sizler yok diyorsunuz fakat bizdeki istihbarat bilgilerinde ne yazık ki hala sizin devlet kademelerinde bile bunların olduğunun bilgileri bize geliyor. O vakit benim size söyleyeceğim tek şey var; istihbarat dairenizi bizim istihbarat başkanlığımızla bir ortaya getirelim, müşterek olarak çalışsınlar, şayet gerçekten temizlenmişse problem yok, siz de rahat edersiniz biz de rahat ederiz. Ancak bilin ki bunlar sizin için büyük tehlike ve tehdittir.” Mesela önderlerden bir tanesi bugün bana şunu söyledi; “Ben, siz bu işin üzerinde bu kadar dururken bu FETÖ’nün ne olduğunu hala bilmiyordum” dedi. “İşte sizin bu noktadaki bilgi kaynaklarınız maalesef size yanlış bilgi aktarıyor. Yanlış bilgi aktardığı için de bu alçakların, bu namussuzların ne olduğunu anlayamıyorsunuz. Bunların 160’a yakın ülkede okulları vardı ve bu okullarda bunlar güya güzel niyetle eğitim öğretim yaptırdıklarını söylüyorlardı. Oranın yöneticileri de ‘bunlar berbat bir şey yapmıyor, bunlar eğitim öğretim yaptırıyor’ diyorlardı. Lakin o eğitim öğretim yaptırıyor dediğiniz yerde oraların zeki çocuklarını alıyorlar, onları zehirliyorlar ve onları da ondan sonra hem kendi ülkeleri hem de Türkiye aleyhine birçok çalışmaların içerisine sokuyorlar. Bakın işte bizde 15 Temmuz hadisesinde her şey patlak verdi ve bizim 252 canımız maalesef şehit oldu. Bunun yanında askeriydi, siviliydi 2 bini aşkın vatandaşımız yaralandı, gazi oldu. Bütün bunları biz yaşadık. Gelen başbakanlara, liderlere Meclisimizi gösteriyoruz. İşte demokrasinin merkezi olan Meclisimizi bunlar bombaladılar. Neyle? Bu ülkenin, bu devletin, bu ordunun uçaklarıyla bombaladılar. Helikopterlerle geldiler vurdular. Şayet vakit yarışında isabet ettirebilseydiler bugün tahminen ben de olmayacaktım. Benim iki tane müdafaam şehit oldu. Bunların hepsi yaşanmış hadiseler. Benim canım yandığı için ben size bunları anlatıyorum” dedim. Şu anda bunlara kim sahip çıkıyor? Başta Yunanistan. Kaçıp Yunanistan’a gidiyorlar, kaçıp Avrupa’ya gidiyorlar. Daima buralara kaçtılar; Almanya’da, Fransa’da, Hollanda’da, Danimarka’da, İngiltere’de, Amerika’da yaşıyorlar. Ve bu adamı Amerika saklıyor. Kim saklıyor? Biden saklıyor. Kendilerine Pensilvanya’da devasa bir kâşâne verdiler, orada bu adam yaşıyor. Bana terörün merkezi neresi diye sorarsanız; işte ben size şu anda bunu söylerim.
PUTİN’İN G20 DORUĞU’NA KATILMAYIŞI VE UKRAYNA’DAKİ SAVAŞ
SORU: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, önümüzdeki hafta Endonezya’nın Bali kentinde yapılacak olan G20 Zirvesi’ne katılmayacağını açıkladı. Rus heyetine Sergey Lavrov’un başkanlık edeceğini biliyoruz. Rusya’nın Şubat ayında Ukrayna’ya başlattığı savaştan sonra Biden ve Putin’in birinci defa bu dorukta bir ortaya gelmesi bekleniyordu. Putin’in doruğa katılmamasını nasıl yorumlarsınız? Siz hem Rusya hem Ukrayna başkanlarıyla yakinen görüşüyorsunuz. Tepe öncesinde bir telefon görüşmeniz olacak mı kendisiyle? Bir de bu kapsamda savaşın sona erme ihtimalini nasıl görüyorsunuz?
CEVAP: Doğrusu kendisiyle son görüşmemde Endonezya’ya gelmesinin isabetli olabileceği kanaatinde olduğumu söylemiştim. Lakin kendisi de ‘Ben bir değerlendirmemi yapayım, ona nazaran haber veririm’ demişti. Sonra Dışişleri Bakanının Endonezya’ya gelmesine karar vermişler. Bu 2-3 gün içerisinde şayet kendisiyle bir irtibatım olabilirse neler düşündüğünü; ne üzere adımlar atacaklarını; bilhassa de bu sürecin, yani diyaloğun barışa dönüştürülmesi noktasında adımlarının ne olabileceğini kendisiyle konuşma imkânı bulabilirim. Doruğa katılmama konusunda Sayın Putin demek ki kendi grubuyla bunun istişaresini yapmış, sonunda da bu türlü bir karara varmıştır. Bu hususta bir değerlendirmeye girmek hem kendisine saygısızlık olur hem takımına saygısızlık olur. Bu olağan kendilerinin bileceği bir iştir. Zira sıradan bir süreç yaşamıyoruz. Rusya sıradan bir devlet değil, güçlü bir devlet. Alışılmış başta Amerika olmak üzere Batı, Rusya’ya adeta sınırsız saldırıyor. Bütün bunların karşısında da natürel şu anda Rusya bir direnç ortaya koyuyor. Biz de sanki nasıl olur da -işte bir tahıl koridoru olayı gerçekleşti- buradan bir barış koridorunu açabiliriz, bunun uğraşı içerisindeyiz. Bunun için de en hoş yol, diyalogdan barışa giden bir yol olabilir diye düşünüyoruz. Doğal burada yalnızca Sayın Putin’in kanaatleri yetmez. Zelenski ile de görüşerek burada onların düşündükleri nedir, onlar bu türlü bir şeye nasıl bakarlar, onların da kanaatini doğal alacağız. Ve bu arabuluculuk sanki bizi bir barışa taşır mı, bunu da görmenin yollarını arayacağız. Lakin şimdilik bizim için en kıymetlisi bu tahıl koridorunu önemli manada işletmek. Amonyak birebir biçimde, gübre birebir biçimde. Burada olağan Sayın Putin’in de hedefi bilhassa yoksul Afrika ülkelerini öne çıkaralım; Mali üzere, Somali üzere, Sudan üzere ülkeleri öne çıkaralım istikametinde. Ve biz fiyatsız olarak onlara tahılı gönderebiliriz teklifini bana yaptı. Bu türlü bir adım atıldığı anda biz de tıpkı hassasiyeti gösterebiliriz.
TAHIL KORİDORUNUN AFRİKA İÇİN ÖNEMİ
SORU: 19 Kasım’da tahıl koridoru mutabakatı sona eriyor ve uzatılması için görüşmelerin devam ettiğini biliyoruz. Sanki siz taraflara tekrar 4 ay mı, yoksa daha uzun periyodik bir muahede mı önereceksiniz? Bir tavsiyeniz olacak mı?
CEVAP: Orada mühlet tahdidi koymak bana nazaran yanlış olur. Biz kendilerine bu işi ne kadar uzun fiyatlarsa o kadar isabetli olacağını belirttik. Öte yandan bana nazaran bizim daha çok bu işin sonunu uygun çizmemiz, bunun üzerinde yeterli çalışmamız lazım. Yani Putin’in söylediği üzere, Afrika ülkeleri ismiyle bu adım atılabilir. Zira şu anda yoksul fukara, garip gureba daima Afrika ülkelerinde. Afrika’yı bir tarafa koyup Avrupa’ya göndermek adil bir yaklaşım olmaz. Çünkü dedi “Biz bu türlü yapacaktık ancak bu türlü olmadı, Avrupa ülkelerine gidiyor.” Ve Avrupa ülkelerine gidiş de onun bu husustaki yaklaşımını olumsuz etkiledi. Artık tekrar görüşmemizde bilhassa Afrika ülkelerine -yani bu zikrettiğim ülkelerin adedini çok daha artırabiliriz- garip gureba, yoksul fukara ülkelere ağır bir formda tahıl koridorundan tahıl, gübre, amonyak akışı sağlarsak oradaki halkları da rahatlatmış oluruz.
KUZEY KIBRIS’IN DEVLET OLARAK TANINMASI ÇALIŞMALARI
SORU: Özbekistan’daki dorukta çok değerli bir karar alındı. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Türk Devletleri Teşkilatına gözlemci üye olarak katılacak. Bu sanki Kuzey Kıbrıs’ın tanınmasının birinci adımı olarak kabul edilebilir mi?
CEVAP: Bunu tanıma olarak değerlendirirsek yanlış olur. Tanımanın birçok özellikleri, hassasiyeti var. Alışılmış birinci teşekkürü Cumhurbaşkanından aldık; Ersin Bey aradı, teşekkür etti. Birleşmiş Milletler Genel Şurası’nda yaptığımız konuşma demek ki ses verdi. Burada bu işin alt yapısını çok güçlü tutmamız lazım. Artık bizim evvel bir alt yapı çalışmasını başlatmamız lazım, alt yapı çalışmasından sonra da dünya genelinde Kuzey Kıbrıs’ı bir devlet olarak dünyaya tanıtma konusunda adeta bir sarmal oluşturmamız lazım ve bu sarmalla dünyayı kuşatmamız lazım. Yani bu Kosova olayında mesela oldu. O vakitler bir anda alışılmış o işin ateşiyle birlikte Kosova’yı tanıyan ülke 100’ü aştı, şu anda da işte 120 civarında ancak orada tıkandı kaldı. Zira Amerika da maalesef işe sahip çıkmadı. Yeniden bizler sahip çıktık, bizler sahip çıkıyoruz. Lakin Kuzey Kıbrıs olayı tabi Kosova kadar kolay değil, daha sıkıntı. Ancak elimizden geleni yapacağız. İşin üzerine üzerine gideceğiz. İnanıyorum ki Kuzey Kıbrıs’ı dünyaya tanıtma imkânı bulacağız.
F-16 VE F-35 KONUSU: CUMHURİYETÇİLERİN KAZANMASI BİZİM İŞ İÇİN DAHA KOLAY OLACAK
SORU: Türkiye-Amerika Üst Seviye Savunma Kümesi Toplantısı kritik bir periyotta icra edildi. Askeri eğitim ve iş birliği ile savunma sanayisinde iş birliği hususları ele alınmıştı. Lakin F-16 tedariki ve F-35 konusu gündeme geldiğinde Amerika ile sürdürülen süreçten Yunanistan oldukça rahatsız. Bir yandan da Yunan hükümeti ve basını tehdit dolu açıklamalarına da devam ediyor. Ayrıyeten bir de Dedeağaç Limanı konusu vardı. Amerika’ya satışı şimdilik rafa kaldırdı. Bunların hepsini topladığınız vakit, son devirde Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri ortasında yürütülen görüşmelerden rahatsızlık nedeniyle Atina-Washington sınırında bir kırılma yaşanıyor mu?
CEVAP: Olağan şu anda bu son atılan adımlardan Yunanistan önemli manada rahatsız. Biz de natürel bilhassa başta Amerika olmak üzere Batı’nın Yunanistan’da takındığı hallerden rahatsızız. Dedeağaç bunlardan bir adedidir. Bunun dışında terörle gayrette de Yunanistan’ın bize verdiği rahatsızlıklar var. Bilhassa bu Lavrion Kampı konusu o denli yenilir yutulur şeyler değil. F-35 noktasına gelince, F-35 noktası bizi rahatsız etmekten çok aslında Amerika’yı rahatsız ediyor. Niçin? Zira biz üzerimize düşeni yaptık. Ödemeler planında ödemelerimizi yaptık lakin bu yaptığımız ödemeler maalesef karşılığını bulmadı. Bunun üzerine F-16 talebimize ait teknik çalışmalar planlandığı halde devam ediyor. “Bu işi bu biçimde yürütelim, çözelim ve belgeyi da kapatalım.” dedik. Vakit zaman Amerika tarafı, Savunma Bakanım Hulusi Paşa’ya olumlu, hoş şeyler söylüyor. Doğal artık bir seçim yaşadılar. Bu seçimle birlikte, şu anda kimi olumlu haberler tekrar geliyor ve bu olumlu haberleri de bizler yakın takipte sürdürüyoruz. Temennim odur ki yani önümüzdeki ay birtakım muştularla dolu olsun ve F-16 konusunu çok daha olumlu istikamette geliştirelim. Temsilciler Meclisi’nde Cumhuriyetçiler açık orta işi önde kapattılar lakin artık alışılmış Senato var. Senato’da iki üç yer çok büyük kıymet arz ediyor. Yani bu iki üç yerde şayet Cumhuriyetçiler başarılı çıkarsa, tahminen iş bizim için çok daha kolay olacaktır. Artık süreci takip ediyoruz.