Konya Ovası’nda çoğunlukla Karapınar ilçesinde oluşan obrukların son yıllarda sayıları artarken, havzadaki gölet ve sulak alanlar da kuruyarak yok oldu. Kuraklığın tesiri yüzey yarıkları ile de kendini gösteriyor. Kent merkezine 15-20 kilometre uzaklıkta oluşan yüzey yarıklarının derinliği vakit zaman 4-5 metreye ulaşabiliyor.
Yüzey yarıklarının nedeninin anlatan Konya Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Arif Delikan, “Konya bölgesinde bu çeşit yarıklar epey fazla görülmeye başlandı. Bunun en büyük sebebi kuraklık. Ne kadar yağış olsa da artsa da yahut azalmasa da global ölçekteki ısınma yüzey suların kaybolmasına sebep oldu. Örnek verecek olursak Hotamış Gölü, Akgöl, Sultaniye Havzası’ndaki göl oluşumları. Bu bölgelerdeki yüzey suları tümüyle kayboldu. Bunun dışında obrukların içerisindeki sular da kayboluyor. Bunun sebebi çok sıcaklık ve kuraklıktan kaynaklanıyor. Yüzeydeki sularımız giderek yer altına yanlışsız inmesinden kaynaklı olarak ortadaki boşluklar yüzeyden itibaren çökmeye başlıyor. Şayet geniş boşluklar varsa bunlar obrukları oluşturuyor. Geniş boşluklar yoksa da genç çökeller içerisinde bir sıkılaşma meydana geliyor. Bu bölgedeki genç çökellerin oluşturduğu havza, Konya fay zonu ve doğumuzdaki eğim atımlı fayların olduğu bir alanın tam ortasında” diye konuştu.
‘YAPI STOKLARININ ALTINDAN GEÇERSE YAPILARDA YIKILMA VE ÇATLAKLARA NEDEN OLUYOR’
Doç. Dr. Arif Delikan, “Bölgenin ortasında çökeller kalın, kenarlarındaki genç çökellerin biraz daha ince olmasından kaynaklanan bir durumdur bu. Orta kesitteki fazla çökme, havza kenarları bunu karşılamadığı vakit havza kenarları itibaren yarıklar başlıyor ki; biz buna asismik faylanma yahut yüzey deformasyonları diyoruz. Maalesef bu kuraklık devam ettiği sürece yüzey deformasyonları Konya Hotamış, Konya merkezde, Zazadın Hanı, Aşağıpınarbaşı, Tuzlukçu bölgesi, Çumra bölgesinde 4-5 metre derinliğe ulaşan yarıklar oluşuyor, oluşmaya devam edecek. Bunların geçtiği yollarda deformasyon, yarıklar ve çökmeler meydana geliyor. Ulaşım çizgilerinde, yer altı çizgilerinde, yer altındaki güç sınırlarında tabanlarını boşaltabiliyor ve onları deformasyon oluşmasına sebep olabiliyor. Yüzey güç nakil sınırlarında eğilmelere ve en berbatı yapı stoklarının altından geçerse onlar da çatlamalara ve deformasyonlara sebep olabiliyor. Bunların büyüklüğüne nazaran yahut çöküm suratına nazaran de yapılarda yıkılma ya da büyük çatlaklar oluşturup yüzeydeki tüm yapı stoklarına ziyan veriyor” dedi.
800 YILLIK SELÇUKLU HANINDA ÇATLAKLAR OLUŞTU
Yüzey yarıkları, Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubat devrinde, Selçuklu Devleti buyruklarından, mimar Sadettin Köpek tarafından yaptırılan 800 yıllık Zazadın Hanı’nın duvarlarında da çatlaklara neden oldu. Hanın duvarlarında uzunluktan boya çatlaklar olduğunu söyleyen Doç. Dr. Delikan, “Bu yarıkların birkaçı maalesef Zazadın Hanı’nın içerisinden geçiyor. Biz burayı da inceledik. Kimi duvarları uzunluktan boya kesen çatlaklar ve içerisinde küçük oturmalar oluşmaya başlamış. Bu ziyan devam edecek. Bunlar için natürel uzman inşaatçılar, yer mekanikçi, jeolog hocalarla birlikte ‘Bunlara nasıl bir tedbir alınmalı?’ çalışmaları yapıldıktan sonra bu üzere değerli yapılar da stabil hale getirilebilir” diye konuştu.
